Birmaddenin birim hacminin kütlesine özkütle veya yoğunluk denir. Birim hacim olarak 1 cm3, kütle birimi olarak da g alırsak, özkütle birimi g/cm3 olur. Bir maddenin kütlesi(m) hacmi(v) bilinirse ;o maddenin özkütlesi(d), d=m/v bağıntısı ile bulunabilir. Bir maddenin kütlesi ile hacmi orantılı olarak değişmektedir. Ağırlıkçekim kuvvetidir ve dinanometre ile ölçülür. Özkütle, bir maddenin birim hacimdeki kütlesine öz kütle denir.Ayırt edici özelliktir ve d sembolüyle gösterilir.Özkütle=kütle/hacim yani d = m / V dir. Özkütle kütle ve hacime bağlı değildir. Çünkü kütle artıkça hacimde orantılı olarak artacağından MADDEYİOLUŞTURAN TANECİKLER. a) Saf Madde :Kendine özgü fiziksel ve kimyasal özellikleri olan, ayırt edici özellikleri bulunan ve bu ayırt edici özellikleri sabit olan maddelere saf madde denir.Elementler ve bileşikler saf maddelerdir. Karışımlar ise (homojen ya da heterojen) saf madde değillerdir.Örnek : Saf su bileşik, tuzlu 10Sınıf Maddede Temel Değişimler Ve Ölçümler Megep Modül Kitabı. Maddede temel değişimler ve ölçümler megep modül kitapları kazanımlara göre hazırlanmaktadır. Gıda teknolojileri alanı 10. sınıf dersleri arasında yer alan dersin modülleri; Hacim ölçümü modülü, kütle ölçümü modülü, maddede fiziksel değişimler 1-2-3 modülleri, maddede kimyasal Sıcaklıkve hacim sabit ise gaz basıncı molekül sayısı ile doğru orantılıdır. (P ~ N) 2. Sıcaklık ve molekül sayısı sabit ise, kabın yani gazın hacmi ile ters orantılıdır. Hacim arttıkça basınç azalır, hacim azaldıkça basınç artar. 3. Hacim ve molekül sayısı sabit ise, 1A- KALDIRMA KUVVETİ (ARCHİMEDES PRENSİBİ) Kazanım Sayısı : 10 Süre : 3 Saat 1- Kütle Kazanım: 1.7 Cisimlerin kütlesini ve hacmini ölçerek yoğunluklarını hesaplar. 1.7 Yoğunluk birimi olarak kg/m3 ve g/cm3 kullanılmalıdır. 1.7 Katıların ve G7jIB. Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soğukluğunu veya ılıklığını gösteren nicelik, sıcaklık olarak bilinir. Bir maddedeki her molekülün kinetik enerjisi farklı farklıdır. Bütün moleküllerin kinetik enerjilerinin toplamı, toplam molekül sayısına bölünürse, ortalama kinetik enerjisi bulunur. Bu ortalama kinetik enerji sıcaklığın bir ölçüsüdür. Bu değerin yüksek olduğu madde daha sıcak, düşük olduğu maddenin sıcaklığı ise daha düşük demektir. Bir maddenin ortalama kinetik enerjisi ile orantılı olan büyüklüğe sıcaklık denir. Bir maddenin sıcaklığı değişiyorsa, çevresine ısı veriyor ya da çevresinden ısı alıyordur. Isı Sıcaklıkları farklı olan maddeler bir araya konulduğunda aralarında enerji alış verişi olur. Alınan ya da verilen enerji ısı enerjisi denir. Isı ve sıcaklık ölçülebilir büyüklüklerdir. Isı enerji çeşididir,sıcaklık enerji değildir. Isı kalorimetre ile,sıcaklık ise termometre ile ölçülür. Isı birimi calori veya Joule’dür Sıcaklık birimi ise sadece Derece’dir. Isı madde miktarına ise madde miktarına bağlı değildir. Sıcaklığın Ölçülmesi Termometreler Sıcaklık ölçmek için kullanılan araçlara termometre denir. Maddelerin boyutlarında meydana gelen değişim, sıcaklıktaki değişim olarak kabul edilebilir. Termometreler bu esasa göre düzenlenmişlerdir. Termometrelerde 76 cm-Hg basıncında sabit iki sıcaklık değeri seçilir. Birisi suyun donma sıcaklığı diğeri ise suyun kaynama sıcaklığıdır. Sıcaklık T ile sembolize edilir. Celcius Santigrad °C termometrelerinde, suyun donma sıcaklığı 0 °C , kaynama sıcaklığı 100 °C alınarak, 100 eşit bölme yapılmıştır. Kelvin suyun donma sıcaklığını 273 °K, kaynama sıcaklığını ise 373 °K alarak 100 eşit bölme yapmıştır. Herhangi bir X termometresinde ise, suyun donma sıcaklığı – 10 °X, kaynama sıcaklığı ise 70 °X alınarak, 80 eşit bölme yapılmıştır. Termometrelerdeki sıcaklık değerlerini birbirine dönüştürmek için, eşitlikleri kullanılabilir. Buradan çıkan sonuca göre, Celcius termometresindeki sıcaklık değeri 1 bölme yükselirse, Fahrenhait’te; 1,8 bölme, Kelvin’de 1 bölme; X termometresinde ise; 0,8 bölme yükselir. Örneğin hava sıcaklığı 10 °C iken, Fahrenhait termometresi F = 18 + 32 = 50 °F değerini gösterir. Termometrenin Duyarlılığı Küçük sıcaklık değişimlerinden etkilenen termometrelerin duyarlılığı daha fazladır. Bunun için termometrenin haznesinde daha fazla sıvı ve sıcaklıkla daha çok genleşen sıvı olmalıdır. Cıvanın tercih edilmesi bundan dolayıdır. Ayrıca kılcal boru dar olmalı ki genleşen sıvının hareketi rahat gözlenebilsin. Yerçekim kuvvetinin sıfır olduğu bir yerde termometre çalışır. Çünkü genleşme yerçekimine bağlı değildir. Isı Enerjisi Maddenin sıcaklığını artırmak için verilmesi gereken enerji çeşidine ısı enerjisi denir. Q ile gösterilir. Isı bir enerji çeşidi olduğundan enerji birimleri ısı birimleri olarak alınabilir. Uluslararası birim SI sistemine göre enerji birimi Joule Juldür. 1 cal = 4,18 Joule dür. Sıcaklık Değişimi Elimizle bir maddeye dokunduğumuzda sıcaklık hissediyorsak madde elimize ısı veriyordur. Dokunduğumuzda soğukluk hissediyorsak elimiz maddeye ısı veriyordur. Buna göre, sıcaklıkları farklı olan iki madde karıştırıldığında ya da birbirine değecek şekilde yan yana konulduğunda aralarında ısı alış verişi olur. Sıcak olan madde ısı verip sıcaklığı azalırken, sıcaklığı düşük olan madde ısı alarak sıcaklığı artar ve sonuçta ısıl denge sağlanır. Isı akışı her zaman sıcak maddelerden soğuk maddelere doğru olur. Sıcaklıkları eşit olan maddelerde ısı alış verişi olmaz. Öz ısı Yalnız sıcaklık değişimine bakılarak bir maddenin aldığı ya da verdiği ısı miktarı bulunamaz. Çünkü sıcaklık değişimi maddenin cinsine ve miktarına bağlıdır. Bir maddenin cinsinin ısınmaya etkisi öz ısı olarak ifade edilir. Bir maddenin birim kütlesinin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli ısı miktarına öz ısı denir. c ile gösterilir. Her saf maddenin aynı şartlardaki öz ısısı farklıdır. Dolayısıyla öz ısı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Ayırt edici özellikler madde miktarına bağlı değildir. Bir cismin m gramının sıcaklığını DT kadar değiştirmek için verilmesi ya da alınması gereken ısı miktarı Q= bağıntısı ile bulunur. Bu bağıntıya göre, eşit kütleli maddelere eşit miktar ısı verildiğinde, öz ısısı küçük olan maddenin sıcaklık değişimi, öz ısısı büyük olanınkine göre daha fazla olur. Isı Sığası Bir maddenin kütlesi ile öz ısısının çarpımına ısı sığası denir. Isı sığası madde miktarına bağlıdır. Dolayısıyla ayırt edici bir özellik değildir. Isı Alış Verişi Isıca yalıtılmış bir ortamda bir araya konulan sıcaklıkları farklı maddeler arasında ısı alış verişi olur. Daha öncede açıklandığı gibi yalnız cisimler arasında ısı alış verişi var ise, alınan ısı verilen ısıya eşittir. Isı akışı sıcak cisimden soğuk cisme doğru olur. Qalınan = Qverilen m1 . c1 . DT1 = m2 . c2 . DT2 İki madde arasında hal değişimi yok ise, yukarıdaki eşitlik geçerlidir. Isıl denge sağlandığında iki maddenin son sıcaklığı kesinlikle eşit olur. Sıcaklıkları T1 °C ve T2 °C olan aynı cins sıvıdan eşit kütleli karışım yapılırsa, karışımın son sıcaklığı karışımın son sıcaklığı, karışan sıvıların sıcaklıkları arasında bir değerdir. T2 > T1 ise, T2 > Tson > T1 olur. ERİME ve DONMA Maddelerin içinde bulunduğu sıcaklığa göre, katı, sıvı ve gaz halinde bulundukları biliniyor. Maddeler ısı alarak ya da ısı vererek bir halden diğer bir hale geçiş yapabilirler. Maddelerin bir halden başka bir hale geçmesine hal değiştirme denir. Maddelerin katı halden sıvı hale geçmesine erime, sıvı halden katı hale geçmesine de donma denir. Eğer bir maddeye ısı verildiği halde sıcaklığı değişmiyorsa madde hal değiştiriyor demektir. Madde hal değiştirirken sıcaklığı değişmez, verilen ısı enerjisi maddenin moleküller arasındaki bağları kopararak hal değiştirmesinde harcanır. Hal değişim sırasında maddelerin hacminde de değişme olur. Erime Sıcaklığı Sabit atmosfer basıncı altında bütün katı maddelerin katı halden sıvı hale geçtiği sabit bir sıcaklık değeri vardır. Bu sıcaklık değerine erime sıcaklığı ya da erime sıcaklık noktası denir. Sabit atmosfer basıncı altında her maddenin erime sıcaklığı farklı olduğu için maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Örneğin deniz düzeyinde buzun erime sıcaklığı 0 °C dir. Erime Isısı Erime sıcaklığındaki bir katının 1 gramının yine aynı sıcaklıkta sıvı hale gelmesi için verilmesi gerekli ısıya erime ısısı denir. Erime ısısı da ayırt edici bir özelliktir. Kütlesi m olan, erime sıcaklığındaki bir katıyı eritmek için verilmesi gereken ısı miktarı, bağıntısı ile bulunur. Örneğin, buzun erime ısısı Le = 80 cal/g dır. Sıvı bir maddenin ısı vererek katı haline geçmesine donma denir. Sabit atmosfer basıncı altında bütün sıvı maddelerin katı hale geçtiği sabit bir sıcaklık değeri vardır. Bu değere donma sıcaklığı ya da donma sıcaklık noktası denir. Erime ile donma birbirinin tersidir. Bundan dolayı bir maddenin erime sıcaklığı, donma sıcaklığına eşittir. Erime ısısı da donma ısısına eşittir. Örneğin deniz düzeyinde 0 °C deki su donarken dışarı 80 cal/g lık ısı verir. Madde hal değiştirirken sıcaklığı değişmez. Bir maddenin erime sıcaklıkları ile donma sıcaklığı eşittir. Erime sıcaklığı ve erime ısısı,maddenin ayırt edici özelliklerindendir. Erime ve Donmaya Etki Eden Faktörler Erime ve donma sıcaklığı normal şartlarda sabittir. Eğer basınç ve maddenin saflığı değiştirilirse, maddelerin erime ve donma sıcaklığıda değişir. 1. Basıncın Erime ve Donmaya Etkisi Basınç, birim yüzeye etkiyen dik kuvvet olduğundan, maddenin moleküllerini bir arada tutarak dağılmasını önleme yönünde etki eder. Erirken hacmi artan maddeler için, basıncın artması erimeyi zorlaştırdığı için erime noktası yükselir. Basıncın azalması ise, erime noktasını düşürür. Buz erirken hacmi küçülür. Dolayısıyla basıncın artması, hacmin küçülmesine yardımcı olduğu için erime sıcaklığı azalır. Buz için yani erirken hacmi küçülen maddeler için basıncın azalması erime sıcaklığını düzeyinde, normal basınçta 0 °C de eriyen buz, basınç artırılmasıyla sıfırın altındaki bir sıcaklıkta da eriyebilir. Yüksek dağların zirvesindeki karların yaz mevsiminde de erimemesinin nedenlerinden birisi de açık hava basıncının yükseklere çıkıldıkça azalması ve karın erime noktasının yükselmesidir. 2. Safsızlığın Erime ve Donmaya Etkisi Saf bir maddenin içine başka bir madde karıştırılırsa, maddenin saflığı bozulur. Saf olmayan bu karışımın, saf maddeye göre erime ve donma sıcaklığı değişir. Arabaların soğutucu suyunun içine antifriz denen maddenin karıştırılması suyun donma noktasını – 20 °C, – 25 °C gibi sıcaklıklara indirmektedir. Kışın hava sıcaklığının 0 °C nin altında olduğu durumlarda, yollardaki buzu eritmek için, tuz dökülür. Tuz, buzun erime noktasını düşürür ve – değerli sıcaklıklarda da buz eriyebilir. KAYNAMA, BUHARLAŞMA ve SÜBLİMLEŞME Buharlaşma Sıvı bir maddenin ısı olarak gaz haline geçmesi olayına buharlaşma denir. Buharlaşma olayı sıvı yüzeyinde olur. Isı alan sıvı moleküllerinden bazıları sıvı yüzeyinde,moleküller arası çekim kuvvetini ve sıvının yüzey gerilimini yenerek gaz fazına geçer. Buharlaşmaya basınç ve diğer fiziksel şartların etkisi çoktur. Buharlaşma her sıcaklıkta olabilir. Maddeler dışarıdan ısı alarak buharlaşırlar. Dolayısıyla buharlaşmanın olduğu yerde serinleme olur. Sıcaklığın artması buharlaşmayı hızlandırır. Açık hava basıncının azalması buharlaşmayı artırır. Sıvının açık yüzey alanı arttıkça buharlaşma daha fazla olur. Rüzgarlı havada buharlaşma fazla olduğundan çamaşırlar daha çabuk kurur. Kaynama Bir kapta bulunan sıvı ısıtılırsa sıcaklığı yükselir ve buharlaşma artar. Sıvının sıcaklığının yükselmesiyle meydana gelen buhar basıncı, sıvının yüzeyine etki eden basınca eşit olduğu an, sıvı kaynamaya başlar. Kaynama sırasında sıvının sıcaklığı değişmez. Kaynama Sıcaklığı Sabit atmosfer basıncı altında bütün sıvı maddelerin, sıvı halden gaz hale geçtiği sabit bir sıcaklık değeri vardır. Bu sıcaklık değerine kaynama noktası denir. Kaynama sıcaklığı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Buharlaşma Isısı Kaynama noktasına gelmiş 1 gram sıvı maddenin tamamının aynı sıcaklıkta gaz haline gelmesi için verilmesi gereken ısıya buharlaşma ısısı denir. Buharlaşma ısısı Lb ile gösterilir. Kaynama sıcaklığındaki m gramlık maddeyi gaz haline getirmek için verilmesi gereken ısı miktarı Q= bağıntısı ile bulunur. Suyun buharlaşma ısısı Lb = 540 cal/g dır. Buharlaşma ısısı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Gaz halindeki bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçmesine yoğunlaşma denir. Erime ve donmada olduğu gibi, yoğunlaşma da, kaynamanın tersidir. Dolayısıyla bir maddenin kaynama sıcaklığı ile yoğunlaşma sıcaklığı eşittir. Buharlaşma ısısı ile yoğunlaşma ısısı da eşittir. Kaynama ve yoğunlaşma anında maddenin sıcaklığı değişmez. Bir maddenin kaynama sıcaklığı ile yoğunlaşma ısısı eşittir Bir maddenin buharlaşma ısısı ile yoğunlaşma ısısı eşittir. Kaynama sıcaklığı ile buharlaşma ısıs ayırt edici özelliklerdendir. Süblimleşme Bazı katı maddeler ısıtılınca sıvı hâle geçmeden doğrudan gaz hâle geçerler. Bu olaya süblimleşme denir. Naftalin, ernet ve bazı koku yayan maddelerin zamanla azaldığı görülür. Fakat hiç sıvılaştığı görülmez. Bu tür maddelerde süblimleşme olur. Kaynama ve Yoğunlaşmaya Etki Eden Faktörler Yine erime ve donmada olduğu gibi, kaynama ve yoğunlaşmaya etki eden faktörler vardır. Basınç ve maddenin saflığının değiştirilmesi, kaynama sıcaklığını etkiler. Kaynama olayının gerçekleşmesi için, buhar basıncının atmosfer basıncına eşit olması gerekir. Atmosfer basıncı artarsa, ağzı açık kaptaki sıvının kaynaması zorlaşır. Atmosfer basıncının azalması ise kaynamayı kolaylaştırır. Dolayısıyla sıvı daha düşük sıcaklıkta kaynar. Deniz düzeyinde 100 °C de kaynayan saf su, Ankara’da 96 °C de, Erzurum’da ise 94 °C de kaynar. Düdüklü tencerede basıncın artmasıyla sıvının kaynama sıcaklığı artırılır, dolayısıyla yemekler daha çabuk pişer. Saf sıvı içine karıştırılan farklı maddeler sıvının saflığını bozar. Saflığı bozulan sıvının kaynama noktası değişir. Örneğin suyun içine tuz karıştırılırsa, kaynama noktası yükselir. Suyun Hal Değişim Grafiği Bir parça buz ısıtıldığında önce sıcaklığı artar. Erime sıcaklığına geldiğinde hal değiştirmeye başlar ve buzun tamamı eriyinceye kadar sıcaklığı değişmez. Isı enerjisi verilmeye devam edildiğinde, suyun sıcaklığı artar ve 100 °C de kaynamaya başlar. Sıvının tamamı bitinceye kadar sıcaklık değişmez. Bu açıklamaya göre buzun sıcaklık-aldığı ısı enerjisi grafiği şekildeki gibi olur. Buzun erime ısısı Le = 80 cal/g, buharlaşma ısısı Lb = 540 cal/g dır. Dolayısıyla 0 °C deki 1 gram buzu eritmek için 80 calorilik ısı gerekirken, 100 °C deki 1 gram suyu gaz haline geçirmek için 540 calori gerekir. Bundan dolayı DQ1 < DQ2 dir. Madde ısı hızı sabit olan ocakla ısıtılıyorsa, ısı ekseni yerine zaman ekseni alınabilir. ISI İLETİMİ VE YALITIMI Isı enerjisi bir yerden başka bir yere üç yolla yayılır. 1. İletim yoluyla 2. Konveksiyon madde akımı yoluyla 3. Işıma yoluyla 1. İletim Isının iletim yoluyla yayılması katılarda olur. Katıların molekül yapısı sıkı olduğu için ısı alan bir molekül aldığı ısının bir kısmını çevresindeki moleküllere aktararak onlarında sıcaklığının artmasına neden olur. O moleküllerde ısısını komşu moleküllere aktarır ve böylece bir ucu ısıtılan katı maddenin iletim yoluyla diğer ucu da ısınır. Katı maddelerde ısı yüzde yüz olarak iletilmez. İletme durumu bazı maddelerde hızlı, bazılarında ise yavaştır. Bundan dolayı ısı iletkenliği katı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. En iyi iletkenler saf metaller ve bunlar içinde de altındır. X, Y çubuklarının uçlarından eşit uzaklığa konulan mumlardan önce hangisi düşerse, o çubuğun ısı iletkenliği daha fazla demektir. Sıvı ve gaz molekülleri arasındaki uzaklık katılarınkine göre fazla olduğu için iletim yoluyla ısı iletemez. 2. Konveksiyon Madde Akımı Sıvı ve gazlar akışkan olduklarından kolay hareket edebilirler. Isınan maddeler genleşerek hacmi artar ve özkütlesi azalır. Özkütlesi azalan akışkan yukarı çıkarken, özkütlesi büyük olan akışkan aşağı iner ve bir sirkülasyon sıvı dolaşımı meydana getirir. Örneğin kalorifer yandığında, çevresindeki hava moleküllerini ısıtır ve ısınan hava genleşerek odanın diğer taraflarına gider ve oraları da ısıtır. Bir sıvı alttan ısıtıldığında ısınan sıvı genleşir ve özkütlesi azalır. Özkütlesi azalan sıvı yukarı, yukarıdaki daha soğuk ve özkütlesi büyük olan sıvı aşağı iner ve sıvı içinde bir sirkülasyon olur. Dolayısıyla kabın alt tarafı ısınmakla sıvının üst kısmı da madde akımı yoluyla ısınmış olur. 3. Işıma Sıcak cisimler ışıma yaparlar. Etrafa elektromanyetik dalga gönderirler. Bu dalgalar enerji paketcikleridir foton. Bu enerji dalgalarını soğuran yüzeyler ısınırlar. Enerji dalgaları yayan cisim ise enerji kaybettiği için soğur. Güneşin dünyayı ısıtması ışıma yoluyla olur. Güneşten yayılan ışık dalgalarını soğuran yüzeyler ısınırlar. Koyu renkli yüzeyler ışığı daha çok soğurduğu için daha çok ısınırlar. Açık renkli yüzeyler ise daha çok yansıttıkları için az ısınırlar. Termosların iç yüzeyinin parlak olması ısının ışıma yoluyla kaçmasını engellemek içindir. Termosun dış yüzeyi parlak ise, dışardan içeriye ısının girmesini azaltmak içindir. Sıcak bir metal parçası zemine bırakıldığında zamanla soğur. Bu cismin soğuması yani ısı kaybı, iletim, konveksiyon ve ışıma yoluyla olur. Zemine temas ettiği için iletimle ısının bir kısmını zemine aktarır. Havadaki moleküller cisme çarparak ondan ısı alırlar. Ayrıca sıcak cisimler gözlerimizle göremediğimiz kızıl ötesi ışınlar yayarlar. Yani ışıma yoluyla da ısının bir kısmını verir ve zamanla soğurlar. Binalardaki çift cam, tuğlalar arasına konulan köpük, bodrum katlardaki strofor, çatılardaki izocam, su saatleri üzerine dökülen odun talaşı, oda zeminlerinin parke ile döşenmesi ısı yalıtımına birer örnektir. Hacim Bir maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir. Hacim İle İlgili Bazı ÖzelliklerKatı ve sıvıların hacmi sabittir, gazların hacmi ise değişkendir. Hacim, sıcaklık ve basınçla değişir. Katıların hacmi belirli bir sekli varsa hacim formüllerinden yoksa taşırma kabı yada dereceli silindir içindeki sıvıya bırakılarak bulunur. Sıvıların hacmi ölçekli kaplarla bulunur. Hacim Birimleri Nelerdir ? * Katılar da hacim birimleri biner biner büyür. * Sıvıların hacim ölçüsü onar onar büyür. * 1 litre L = 1 desimetreküp dm3 HACİM NASIL ÖLÇÜLÜR 1- Katı Cisimlerini Hacimlerinin Ölçülmesi a- Geometrik şekli olmayan katı cismin hacmi Düzgün Geometrik şekli olmayan cisimlerin hacmi iki şekilde ölçülebilir *Birinci yöntem,Dereceli silindirle ölçme işlemini yaparız. Önce dereceli silindirde ki sıvı seviyesini okuruzV1. Daha sonra cismi sıvıya bıraktıktan sonraki sıvı seviyesini okuruz V2 aşağıdaki formülle hesaplama yaparız. Vcisim= V2 – V1 50 cm3 sıvı içerisine bir cisim atıldığında sıvı seviyesi 75 cm3 e geliyorsa demek ki cismin hacmi 25 cm3 tür. *İkinci yöntem ise Taşırma kabı kullanarak , cismi ağzına kadar sıvı dolu taşırma kabına bırakırsak taşan sıvının hacmi cismin hacmine eşittir. Not Doğru ölçüm yapabilmek içinCismin tamamı sıvı içerisinde olmalıdır Taşırma kabı kullanıyorsak , kabımız ağzına kadar dolu olmalıdır. b- Kuru kumun hacminin bulunması Kuru kumun gerçek hacmini bulabilmemiz için önce kumun içindeki havanın hacmini bulmamız gerekir. Vtoplam= Vsu + Vkum + Vhava 50 cm3 kum ile 50 cm3 su karıştırıldığında 100 cm3 karışım olması beklenirken sıvı seviyesi 75 cm3 gösteriyorsa demek ki kumun içinde 25 cm3 boşluk yani hava vardır. c Suda çözünen cisimlerin hacmi Katı bir cismin içinde boşluk varsa sıvı içerisinde çözündüğünde bu boşluğu sıvı dolduracak ve dereceli silindirde ki sıvı seviyesi beklenenden biraz daha düşük olacaktır. Vgerçek = Vbeklenen – Vsu Tüm katı cisimler içerisinde boşluk olduğu için hacim ölçüsü güvenilir değildir. 2- Sıvıların Hacminin Bulunması Sıvıların hacimlerini kolayca dereceli kaplar yardımıyla bulabiliriz. Birbirine karışmayan sıvıların hacmi Birbirine karışmayan sıvıların hacmi dereceli kaplar ile ölçülür. Sıvılar birbirine karışmadığı için toplam hacim değişmez. Birbirine karışabilen sıvıların hacmi Birbirine karışabilen sıvılarda, sıvılar içerisinde çok küçükte olsa boşluk olduğu için toplam hacimde bir azalma olur. Gazların hacmi Sıcaklık ve basınç, gazların hacmini etkiler. Bu nedenle ancak belirli sıcaklık ve basınç altında gazların hacmi hesaplanabilir ve ölçülebilir. Gazların hacmi belirli şartlarda ölçülebilir. Ölçüm işlemi gazın bir sıvı üzerinde toplanması ile Her katı maddenin bir hacmi vardır. Katı madde konulduğu yeri kaplar. Bir bardağa bilyeleri koymaya başladığımızda bardak belli sayıda bilye alacaktır. Katının hacmi olmasaydı sonsuz sayıda bilye alması gerekirdi. Hacim birimi uluslararası birim sisteminde SI m3 tür. Litre ise sıkça kullanılan bir hacim litre = 1 dm3 = 1000 cm3 geometrik yapıya sahip katı cisimlerin hacimleri matematiksel formüllerle bulunur. Katıların belli bir hacmi ve şekli geometrik yapıya sahip olmayan katı cisimlerin hacimleri uzunluk ölçen araçlarla bulunamaz. Bu tür cisimlerin hacimleri dereceli kap ya da taşırma kapları ile ölçülür. İçi dolu cisim sıvıya daldırıldığında hacmine eşit hacimde sıvının yerini değiştirir. Cismin hacmi dereceli kapta yükselttiği sıvının, taşma seviyesine kadar dolu taşırma kabında ise taşırdığı sıvının hacmine dolu bir kaba atılan cisim boşluklu yapıya sahip ise dereceli kapta yükselen sıvının hacmi cismi oluşturan maddenin hacmine eşittir. Cismin içindeki çubuklara sıvı dolar hacim gerçek hacmi Vgerçek = V2 – V1 dir. Kumun içindeki havanın hacmi ; Vhava = Vkuru kum – Vgerçek Eğer suya atılan cisim sıvıda çözünüyorsa sıvı maddenin gerçek hacminden az yükselir. Tuz ve şeker suya atılınca durum bu halde Hacim ve Birim Çevirme Hocalara Geldik Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 4 Fizik Madde ve Özellikleri 4 Testi Çöz Tebrikler - Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 4 adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%% Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir. Tamamlananlar işaretlendi. 12345678910Son 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Diğer Madde ve Özellikleri Testleri Online Test Linkleri Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 1 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 2 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 3 Testi Çöz Sponsorlu Bağlantılar 9 sınıf fizik özkütle soruları9 sınıf fizik madde ve özellikleri çözümlü sorular9 sınıf fizik madde ve özellikleri test Düzgün geometrik cisimlerin hacmi nasıl ölçülür? Küp, küre, silindir gibi düzgün bir geometrik şekle cisimlerin hacmi matematiksel hesaplama ile belirlenebilir. Bu alana not bir sorunuz mu var? Madde ve Özellikleri 17 132 64 8 Hacim nedir, nasıl ölçülür? Hacim, maddelerin uzayda boşlukta kapladığı yerdir. Maddenin haline göre hacim ölçme yöntemi de farklılık gösterir. Katı ve sıvıların hacmi sabit, g.. Previous Next 0 0 2 0 Isı iletim hızı nedir? Isı iletim hızı, bir malzemenin birim zamanda ısı enerjinde meydana gelen değişmedir ve birimi cal/s'dir. 1 0 1 0 Termometre nedir? Termometre belirli sıcaklık aralıklarında çalışabilen derecelendirilmiş sıcaklık ölçeğidir. 4 25 25 5 Potansiyel enerji nedir? Bir cismin kütlesinden ve yüksekliğinden kaynaklanan iş yapabilme yetisine kütle çekim potansiyel enerjisi denir. 2 15 4 10 İç enerji nedir? Maddenin sahip olduğu toplam potansiyel ve kinetik enerjinin miktarıdır. 6 27 13 9 Katot ışını Crookes tüpü nedir? Vakumlu tüpün uçlarına anot ve katot elektrotları bağlanarak üzerinden yüksek voltaj geçirilirse katottan anota doğru düz bir ışık gözlenir, buna kato.. Previous Next 0 0 0 0 Gezegen nedir? Gezegen, bir yıldızın çekiminde yörüngesel hareket yapan gök cisimidir. Gezegenin kütlesi enerjisi üretecek kadar fazla değildir fakat kendi kütleçeki.. 1 36 6 9 Difüzyon nedir? Hücrelerin madde transferini moleküllerin yoğun olduğu ortamdan yoğunluğu daha az olan ortama doğru enerji harcamaksızın gerçekleştirmesine difüzyon d.. 1 7 5 3 Lizozom nedir? Lizozom hücre içinde sindirim ile görevli organeldir. Previous Next

9 sınıf fizik katıların hacmi